Samms

USA's eksepsjonalisme til det ytterste. No også direkte uttalt frå Washington.

Mange diskuterer kva valuta som kan ta over for US dollar som verdensvaluta og viktigaste reservevaluta. Få stiller seg spørsmålet om det etter US dollar blir ein annan verdensvaluta og leiande reservevaluta. Det er fullt mogeleg at om US dollar mister sin posisjon som verdensvaluta og reservevaluta så tar ingen over. Eit av teikna på det er at mange land, blant dei Kina, har starta å bygge opp strategiske lager av olje, matvarer, kritiske råvarer og halvfabrikata. Fiatpengesystemet bygd opp med og rundt US dollar er det lengstlevande fiatpengesystemet i historia. Ingen fiatpengesystem har tidlegare vart så lenge.

Når det gjelder stormakter så bør alle hugse på at det finnes ikkje venner, berre interesser. Norge har fordel med å ha eit vennskap med Sverige. Overfor USA, Kina og andre stormakter gjelder det for Norge å ivareta sine interesser.

Tal er svært usikre, det stemmer. Ingen ser ut til å ynske å rapportere noko meir enn anslag og det ser ikkje ut til å finnes noko uavhengig presse når det kjem til denne typen opplysningar. Gjeve talet på leigesoldater frå Colombia i andre konflikter er det likevel ikkje urealistisk.

Det er ein grunn til at eg sa "biletet av USA som moralsk fyrtårn"😉

Vel, her har eg meir tru på Apathy og Mag ne. "Ekspertane" tolker og kjem med ulike forklaringar. Unntatt den mest nærliggande, Trump og venner er banditter og tjener penger på tvilsame metoder. Eigentleg er det to kjente taktikker i aksjemarkedet dei bruker. "Short and distort" og "Pump and dump" der dei bruker presidentordrar til å manipulere markedet.

Få eksakte tall, men fleire kilder kjem med anslag på at mange fleir enn 500 colombianere har deltatt i krigen. Colombia’s Economic Woes Push Fighters to Join Ukraine War - The New York Times Og talet på soldater frå Colombia på jakt etter jobb er stort: Colombia’s deadly export industry, by Hernando Calvo Ospina (Le Monde diplomatique - English edition, February 2024) Så det er ikkje usansynleg at mange fleir enn 500 colombianere har deltatt i krigen i Ukraina. I midtøsten var det vel over 10 000 colombiske leigesoldater på det meste. Med tapstalla ved fronten i Ukraina er kanskje 300 døde ikkje urealistisk. Edit, retta til 300 slik det stod i første post.

Leiesoldater er vel stort sett "frivillige" så leigesoldater på russisk side er også frivillige. Dei er der for pengane og motivsjonen er penger om dei er på russisk eller ukrainsk side. Trur du alle frå Columbia som kjemper på ukrainsk side er der av ideologiske grunnar eller for pengane? Når det på tapstalla ser ut til å være fleire frivillige frå Columbia enn noko anna land på Ukraina si side? Chinese soldiers in Ukraine: Is Beijing sending troops to back Russia? | Russia-Ukraine war News | Al Jazeera

Sjå ikkje vekk frå at ein del av dei rundt Trump er der for å påverke og få gjennom sine politiske ynsker. Dei ser ikkje grunn til å stoppe Trump, dei ynsker stort sett det samme.

USA er ikkje rota til allt ondt. USA er ei stormakt som ivaretar sine interesser, vel til Trump og co kom til makta. Og stormakter gjer noko godt og noko gale etter kva som tjener deira interesser. USA har ikkje vært spesielt "onde" eller "gode", dei har gjort det som har tjent deira interesser. Bortsett frå nå dei som andre stormakter har rota det til slik at dei enda med å øydelegge for seg sjølv. Trump er ikkje den første presidenten i USA som øydelegger for USA, men ingen har klart å ødelegge så mykje for USA. Nokre land har kome godt ut av at USA har ivartatt sine interesser, andre ikkje.

Og no er det synleg at USA også driver uredeleg praksis.

Og med Trump ved makta i USA så er det godt synleg at det er litt rusk frå USA også. Edit: Biletet av USA som moralsk fyrtårn er i ferd med å falme.

Nokon journalister har gravd litt i tala på leigesoldater og andre frivillige i krigen i Ukraina. Chinese soldiers in Ukraine: Is Beijing sending troops to back Russia? | Russia-Ukraine war News | Al Jazeera Flest døde frå utlandet er vel nord-koreanere på russisk side og colombianere på ukrainsk side. 300 døde leigesoldater frå Columbia er mange om dei vart individuelt rekrutert av Ukraina.

Grav litt i historia og så ser du at det ikkje berre er Kina som har drive med denslags. Historisk har USA ein del svin på skogen der. Eit døme er jetmotorer for fly. USA starta med å produsere på lisens frå engelske firma eller kopiar utan å betale lisen til dei klarte å lage noko betre sjølv.

Og logistikken ved forhandlinger arbeider kanksje mot Trump. Det går ikkje å få på plass bilaterale avtaler raskt nok, til det skal det forhandlast med for mange land. Om ikkje landa godtar USA sitt diktat, noko neppe alle land gjer. Spørsmålet blir då kven som held ut lengst, USA eller andre. Industrivarer, deler og råvarer er ein ting, mat og medisiner er ein annan. Er det risiko for alvorleg mangel på heilt nødvendige varer i USA i tilfelle stopp i importen? Og kan stopp i varetilgang føre til alvorleg uro?

Kina svarer med eksportkontroll ser det ut som. Det kan bite meir for USA enn toll på import til Kina frå USA. Derfor bakker ikke Kina ut av handelskrigen med USA – NRK Urix – Utenriksnyheter og -dokumentarer

"Ukrania weapons proving ground." NATO land har instruktører, rådgivare og frivillige i Ukraina. Nord-Korea hadde eller har soldater ved fronten i Russland. Det ville ikkje overraske om Kina også hadde frivillige i Ukraina. Kanskje Kina til og med har folk på begge sider av frontlinja for å få maksimalt med erfaringer og kunnskap frå krigføringa? Dei er eit land som er i posisjon til det. Ukraina er ein plass for å lære moderne krigføring, så at ulike aktører er tilstades meir eller mindre opent overrasker ikkje.

Vel, litt forklaring, men ikkje heile forklaringa. Dei tar heller ikkje med djupare forklaring på samanheng mellom pengemengde og valutakurs her: Hvordan skapes penger? Det er likevel eit viktig punkt: Det dei ikkje tar med er at sentralbanken ikkje berre kan skape penger, dei kan også kalle tilbake "brenne" penger slik at det blir mindre av dei. Pengemengda er med fiatpenger elastisk og det kan brukast til å styre kronekursen. Om Norges Bank skaper meir norske kroner enn til dømes FED skaper US dollar så går kursen på norske kroner ned relativt US dollar. På den andre sida, om Norges Bank skaper mindre penger enn FED, eller regelrett reduserer mengda norske kroner så går kursen på norske kroner opp relativt US dollar. Så salg av kroner senker ikkje kronekursen så lenge det finnes mange nok kjøpere, men skaper Norges Bank kroner for salg slik at tilbudet blir større enn etterspørselen går kronekursen ned. Og motsatt, "brenner" Norges Bank penger slik at etterspørselen blir større enn tilbudet så går kronekursen opp. Pris blir satt av tilbud og etterspørsel og tilbudet av norske kroner er styrt av Norges Bank ut frå dei politiske føringane dei har fått.

Kva som er tapt i aksjemarkedet er ikkje enkelt å måle. Og økonomane er lite interessert i det. "Verdien" til aksjane har gått ned, men berre dei som har solgt aksjer med tap har realisert tapet og faktisk tapt penger. Andre sitter med urealiserte tap eller om aksjer var kjøpt for ei tid tilbake enno med urealiserte gevinster. Kva dei ender med er ukjent til dei selger aksjer og realiserer tap eller gevinst.

Problemet for USA er at allt er ikkje ferdigvarer og alle ferdigvarer er ikkje konsumvarer. Importen til USA er som JK22 påpeiker også halvfabrikata, komponenter og delsamenstillinger. Utan desse halfabrikata, komponenta og delsamenstilinger stopper produksjon i USA opp til dei har fått igang produksjon i USA. Til det treng dei gjerne å importere maskiner og produksjonsutstyr, USA lager ikkje allt av det sjølv heller. Når girkassa til ein bil kjem frå Kanada og hjulopphenget frå Mexico sliter fabrikken i USA om det blir slutt på import. Og kvar kjem alle elektronikk komponenta frå?

Kanskje ikkje rart Netanyahu er forvirra. Tyrkia ser ut til å utvide ville sin inflytelse i Syria. Og Israel har kome på kant med Tyrkia. Israeli strikes in Syria a challenge to Turkey Etablissemanget i USA taper penger og dermed makt på børsfallet i USA. Spørsmålet er om det blir endringar før det er for seint. Eller kanskje det allt er for seint for USA å kome tilbake til der dei var under Bidenadministrasjonen. Verda har sett at USA blir styrt av mafioso og røverbaron typer. Mange ser og at grunnen til at desse typane styrer er at USA har blitt ein mafiaorginisasjon.

Dei som har shortpossisjoner på aksjer tjener penger no. Om det er planlagt så kan dei etterpå ta ein runde "pump and dump" før ny fortjeneste på shorting.

Vel, nedgang er kjipt på japanske Nikkei, der har kursane vært stort sett stasjonære i årtier. I USA så er vel kursane enno i pluss for i år. Det få hugsar på er at spesielt i USA har kursane gått opp rundt 1% poeng kvar dag lenge. Søk opp og sjå på grafen til S&P500 og andre aksjeindekser som går nokre år tilbake. Det skal store fall til for at desse skal bli sett meir enn eit par år tilbake. "Alle" har vist at mange aksjer har vært grovt overprisa og at ein dag så måtte korreksjonen komme. Om kursane tre år fram i tid er ein fjerdedel av i dag så kan det snakkast om krakk.

Make America Go Away! Joda, litt etter perspektivet så kan det være Trump gjer ein god jobb. I fleire land ser dei sikkert mogelgheiten for at USA mister evna til å blande seg inn i deira anliggande. Øydelegger Trump økonomien i USA så har han også tatt vekk grunnlaget for USA si militærmakt. Og sjølv om Trump opphever mykje lover om miljøvern i USA så kan han av alle ting være "miljøvennlig". Ein kraftig økonomisk resesjon i USA reduserer forbruket. Færre varer blir produsert, det går med mindre energi og råvarer, det betyr mindre utslepp og forurensing.

Og kanskje USA sin grav. Det er langt frå sikkert at USA nokon gong får tilbake posisjonen dei har hatt internasjonalt. Samme kor dyktige dei i neste presidentadministrasjon er til å reparere skaden. Kutta i den føderale administrasjonen kan og gjere det vanskeleg for dei som tar over å utrette spesielt mykje, apparater for å gjere noko er på veg til å bli borte. ‘It is a wrecking ball’: Former DOGE worker describes Musk-led government-slashing effort from the inside | CNN Politics