Hvorfor må vi lære nynorsk?

[Evast]

Har i oppgave å finne argumenter for at vi skal lære nynorsk. Det eneste jeg finner på nettet er fjortiser som synes nynorsk er teit, og ikke skjønner hvorfor vi skal lære det.

 

Har noen argumenter, men vet ikke om de er sanne?:

- Hvis man jobber i staten(?), og får et brev på nynorsk må man kunne svare på nynorsk.

- Nynorsk og bokmål er skriftspråk. Vi snakker forskjellige dialekter over hele Norge, og å kunne begge skriftspråkene ville hjelpe oss å forstå flere dialekter.

 

Vet noen om noen flere argumenter, evt. linker til litt mer seriøse debatter som?

 

 

 

Takk på forhånd

[Abnormaxie]

Har i oppgave å finne argumenter for at vi skal lære nynorsk. Det eneste jeg finner på nettet er fjortiser som synes nynorsk er teit, og ikke skjønner hvorfor vi skal lære det.

 

Har noen argumenter, men vet ikke om de er sanne?:

- Hvis man jobber i staten(?), og får et brev på nynorsk må man kunne svare på nynorsk.

- Nynorsk og bokmål er skriftspråk. Vi snakker forskjellige dialekter over hele Norge, og å kunne begge skriftspråkene ville hjelpe oss å forstå flere dialekter.

 

Vet noen om noen flere argumenter, evt. linker til litt mer seriøse debatter som?

 

 

 

Takk på forhånd

 

Vel. Hovedgrunnen til at vi lærer nynorsk er jo Ivar Aasen sitt arbeid.

 

Skal du skrive en stil eller lignende bør du dra opp likestillingsvedtaket.

Argumentet ditt om staten er totalt irrelevant

 

Du kan jo sjekke Norsk Målungdom sine hjemmesider

[Prusk]

Ditt første argument har jeg hørt flere ganger, men jeg tror ikke det er hold i det.

 

"Hvis man jobber i staten"... Javel, det er vel bare å unngå en slik jobb? Ikke alle kan jobbe som brevskriver i staten heller.

 

Jeg tror det er mest av frykt for at nynorsk skal forsvinne som skriftspråk. For meg er det likegyldig om teksten er på nynorsk eller dansk. Det er nok av ord jeg sannsynligvis ikke forstår alene, men i konteksten kan jeg stort sett gjette meg frem til betydningen.

[OJ Doe]

Kulturhistorie, arv, og et enkelt fag man med litt innsats får god karakter i.

[PrincepBaker]

Argument for å lære nynorsk: Nynorsk er mer norsk enn bokmål, som likner dansk.

 

Det er mye lettere å finne flere og bedre argumenter for ikke å lære nynorsk.

[Evast]

Er en gruppeoppgave i norsk. Vi skal finne argumenter/motargumenter og fremføre det i form av en debatt.

[Jann - Ove]

Det er hold i det første argumentet:

http://www.sprakrad.no/Toppmeny/Publikasjo...atus_og_tiltak/

4 Private rettssubjekt, dvs. alle andre enn offentlege organ, skal ha svar frå eit statsorgan i den målforma dei sjølv har nytta i brevet til statsorganet.

5 Private rettssubjekt kan krevje ei bestemt målform i alle løyve, faste formular o.l. som gjeld dei sjølve.

Men dette kravet betyr ikke at det er nødvendig at alle skal lære sidemål, siden samme lov sier at man har krav på opplæring:

6 Statsorgana har plikt til å syte for at dei tilsette innan rimeleg tid får opplæring i bokmål og nynorsk.

 

Kan man ikke sidemål godt nok til å forstå avanserte tekster så går man glipp av ufattelig mange flotte litterære verk. Jeg hater å skrive nynorsk, men jeg er reflektert nok til å innse at det kan være riktig vakkert når det blir gjort rett.

[Abnormaxie]

Enkleste måte å få gode argument for nynorsk er å provosere en nynorskelsker. Har sett flere av dem på forumet her. (mente da selvfølgelig ikke provosere i ordets rette betydning. Få igang en diskusjon, er vel bedre. )

[PrincepBaker]

Jeg mener forøvrig at man kun skal lære én målform av norsk i skolen. Tenk om man i jobbene det var snakk om, måtte svare på samme dialekt som man ble tiltalt til?

[Evast]

4 Private rettssubjekt, dvs. alle andre enn offentlege organ, skal ha svar frå eit statsorgan i den målforma dei sjølv har nytta i brevet til statsorganet.

5 Private rettssubjekt kan krevje ei bestemt målform i alle løyve, faste formular o.l. som gjeld dei sjølve.

Men dette kravet betyr ikke at det er nødvendig at alle skal lære sidemål, siden samme lov sier at man har krav på opplæring:

6 Statsorgana har plikt til å syte for at dei tilsette innan rimeleg tid får opplæring i bokmål og nynorsk.

 

Så ansatte i staten må svare på den målformen senderen av brevet har brukt. Nynorskhaterne ville jo heller ha lært nynorsk på et kurs, enn å ha fått karakterer igjennom ungdoms-/videregående skole. Da faller vel det argumentet sammen?

 

Har hørt at mange mener nynorsk litteratur er mer ordrikt eller noe lignende. Men det holder vel ikke til at alle skal lære nynorsk. Jeg vil tro at de fleste som ikke vil ha nynorsk ikke leser noe særlig på fritiden (utifra egne erfaringer).

[mosleth]

Vel. Eg skriv nynorsk fordi eg meiner det er eit langt vakrare språk enn bokmålet, men samstundes er eg ikkje blind for at det vil døy i veldig nær framtid.

 

Nynorsk er eit symbolsk språk. Dette er noko mange ikkje skjøner. Det representerer den lille resten vi har att frå det norrøne språket. Problemet er at medan dette eigentleg skulle vera nynorsken sitt sterke punkt, er det i dag eigentleg nynorsken sitt svakaste punkt. Tenk over det: På bokmål er "mjølk" og "djup" tillatne ord (på grunn av nynorsk). Likevel er ikkje "dyp" og "melk" tillatne på nynorsk, fordi nynorsken ikkje kan importera inn ord av symbolske årsaker. Dette tyder to ting.

 

1: Nynorsken er "reinare" enn bokmålet

2: Bokmålet er meir tilpassingsdyktig enn nynorsken (altså meir levedyktig)

 

Altså: Elevar lærer ikkje nynorsk per dags dato av praktiske årsaker, men av symbolske årsaker. Det var slik nynorsk fekk makta si, og det er slik nynorsk vil mista makta si. Eller kanskje bør eg seia at det er slik nynorsk har mista makta si.

[Bjørnar!]

Når du spør "hvorfor må vi lære nynorsk?", går eg ut i fra du meiner: "Kvifor må vi lære sidemål"

http://www.nynorsk.no/nmu/sidemal/

 

5 grunner til sidemål:

http://www.nynorsk.no/nmu/sidemal/5gode.shtml

 

1. Sidemål gjev fridom til å velja

Skulen skal gje oss kunnskap til å handla i samfunnet og til å ta sjølvstendige val. Kva språk ein vil nytta resten av livet, er eit viktig val å ta. Når du har lært både bokmål og nynorsk, har du fridom til å velja sjølv kva språk du vil nytta.

 

2. Sidemålsundervisning gjev større språkkunnskapar

Resultat frå forsking kring fleirmæle tyder på at ein vert betre i språk av å læra fleire språk. Sidemål gjev oss ikkje mindre, men meir språkkunnskap! Nordmenn er dei i Skandinavia som skjønar andre skandinaviske språk best. Dette heng truleg i hop med at me har to skriftspråk som alle lærer.

 

3. Sidemålsopplæring tryggjer rettane til nynorskbrukarane

Nynorskbrukarane har krav på å verta forstått og ikkje verta nedvurderte på grunn av språket sitt. Nynorskbrukarar har same retten som bokmålsbrukarar til å få brev og liknande frå det offentlege og lærebøker på språket sitt. For å sikra jamstellinga mellom nynorsk og bokmål, må nynorsk vera ålmennkunnskap.

 

4. Nynorsk er norsk

Nynorsk er det einaste språket som byggjer på dei norske dialektane. Dialektane våre har utvikla seg frå gamalnorsk, og difor syner nynorsk samanheng mellom eldre norsk språk og slik me talar i dag. Difor er nynorskopplæringa heilt avgjerande for å kalla norskfaget for norsk.

 

5. Du får bruk for nynorsk!

Over ein halv million menneske nyttar nynorsk. Språket får større og større innpass i byane: no finst det skuleklassar med nynorsk hovudmål både i Oslo, Bergen, Trondheim og Tromsø. Nynorsk vert brukt i bøker, aviser, teater, kommunar – på mange ulike område over heile landet. Arbeids- og administrasjonsdepartementet har rekna ut at ein halv million abriedsplassar krev at du kan nynorsk. Veit du kvar du kjem til å arbeida resten av livet?

 

 

 

 

http://www.nynorsk.no/nmu/sidemal/svar.shtml

 

Me har ikkje bruk for å læra nynorsk

 

1. Du får bruk for nynorsk. Ein halv million arbeidsplassar krev at du kan nynorsk. Veit du kvar du kjem til å arbeida resten av livet?

2. Sidemål gjer jamstelling mellom nynorsk og bokmål mogleg. For at nynorsk- og bokmålsbrukarane skal vera likestilte og verta forstått over alt, må nynorsk vera ålmennkunnskap. Alle i Noreg har rett til å få svar frå det offentlege på sitt mål, og alle elevar har rett til å få lærebøker på sitt mål. Dei som skriv og omset desse må ha kunnskap i båe måla.

 

Me kan godt læra om historia til nynorsken og å skjøna det og slikt, men kvifor må me læra å skriva det?

 

1. Nynorsk og bokmål er ikkje berre ulike måtar å stava ord på. Dei er ulike språk med ulik historie, og som har vakse fram i opposisjon til einannan:

2. Ein kan finna att mykje av si eiga dialekt i nynorsken, nett av di nynorsken er bygt opp av alle dialektane våre. Mykje som i bokmålet er sett på som slang eller "udanna tale", er eigentleg norske dialektar. Til dømes vert det å seia "gutta" i Oslo, sett på som slang, medan det er oslodialekt. Å seia "bilane" i Vestfold vert ofte sett på som udanna, men er dialekt. Dette fangar nynorsken opp. Når ein skriv nynorsk, kan ein bruka dialekten sin som ressurs.

3. Nynorsk er ein annan måte uttrykkja seg på. I engelskundervisninga seier læraren ofte: "tenk på engelsk når du skriv". Når ein skriv nynorsk, lærer ein å "tenkja på nynorsk": å uttrykkja seg klårt og enkelt, verbalt, og å bruka dialekten sin.

4. Både nynorsk og bokmål er offisielle norske språk. På skolen skal ein få ålmennkunnskap om det norske samfunnet. Språket er den viktigaste berebjelken i kulturen vår. Språket vårt er ein del av oss, ein del av identiteten vår som norske. Difor må me kunna båe dei norske språka for å kjenna heile kulturen og landet vårt. Eit "norskfag" der ein berre skal læra det eine av dei to offisielle norske språka me har, vil berre vera eit halvt norskfag.

5. Det er viktig å velja sjølv kva språk ein vil ha som sitt resten av livet. For at alle skal ha høve til å velja om nynorsk eller bokmål skal vera deira språk, må ein læra å skriva båe språka på skolen

6. Ein kan ikkje eit språk før ein kan skriva det. Når me lærer språk lærer me både å snakka og å skriva det. Ein kan ikkje engelsk om ein berre kan det "munnleg".

 

Nynorsk er eit vestlandsspråk, kvifor må me læra det over heile landet?

 

Nynorsk er ikkje eit vestlandsspråk, av di:

 

1. Nynorsk er bygt på det som er sams for alle dialektane i Noreg. Nynorsk er ikkje eit bygdemål eller eit bymål. Nynorsk er eit landsmål: eit språk for heile landet. Bokmål er derimot ikkje norsk i tydinga landsfemnande - bokmålet er bygt på talemålet til ei svært avgrensa gruppe menneske i hovudstaden og på dansk.

2. Nynorsk vert brukt over heile landet. I alle dei største byane er det elevar som veks opp med nynorsk som hovudmål (Oslo, Bergen, Trondheim, Stavanger). Nynorskbrukarar finst i alle fylke i landet, og institusjonar og verksemder som nyttar nynorsk finn ein både i Oslo (Det norske teatret), på Vestlandet og i resten av landet.

3. Av di nynorsk vert mest brukt på Vestlandet trur mange at nynorsk er eit vestlandsspråk. Men jamvel om bokmål vert mest brukt i Trøndelag og i Nord- Noreg vil ikkje det seia at bokmål er eit trønderspråk. For 50 år sidan skreiv over halvparten av trønderane nynorsk i skolen, medan 30% av rogalendingane skreiv nynorsk - var nynorsk då eit trønderspråk? Om folk skriv nynorsk eller bokmål har ingenting med korleis dei snakkar å gjera.

 

Difor - av di nynorsk er eit språk for heile landet, som vert brukt i heile landet - bør me læra det på skolen over heile landet.

 

Me skjønar jo einannan sjølv om eg har nynorsk og du bokmål

 

1. Ja, me skjønar einannan. Mykje av grunnen til det er at det stort sett er greitt for bokmålsbrukarar å lesa nynorsk og for nynorskbrukarar å lesa bokmål, er at alle får undervisning i begge skriftmåla. Elles hadde me nok skjøna kvarandre slik me skjønar dansk og svensk. Nynorsk er eit offisielt norsk språk, og me kan stilla høgare krav til at folk i Noreg skal meistra norsk enn svensk.

2. Me har ikkje sidemål berre av di me skal skjøna einannan. Me har sidemål av di nynorsk er ein viktig del av norsk språk og kultur. I norsktimane får me ikkje berre grunnleggjande lese- og skrivekunnskapar: Me lærer om dialektane og dei to skriftspråka våre, og me har språk og litteraturhistorie. Me får felleskunnskap om norsk kultur. Dette er naudsynt kunnskap for å skjøna og deltaka follt ut i det norske samfunnet.

 

Sidemålet øydelegg for innvandrarar og dei som har lese- og skrivevanskar.

 

Dette er feil: Dei som har lese- og skrivevanskar får fritak frå sidemålsundervisninga. Det får òg alle som har norsk som andrespråk, anten fyrstespråket deira er samisk, urdu eller teiknspråk.

 

Det er betre å læra eitt mål godt enn to dårleg.

 

Dette står i Unge Høgre sine flygeblad, og med det meiner dei at sidemålsundervisninga gjer at elevane vert dårlegare i hovudmålet sitt. Dette er Unge Høgre sitt hovudargument mot sidemål, og er ikkje eit veldig godt argument.

 

Det er ingen ting som tyder på at ein vert betre i hovudmål av å ikkje ha sidemål. Forskinga tyder på det motsette: at ein vert betre i språk av å læra fleire språk. Unge Høgre seier òg ofte at det er so mange elevar som slit med hovudmålet at ein må kutta ut sidemål på vidaregåande ålmennfag. Dette er ikkje basert på forsking på leseevna hjå norske elevar på vidaregåande. Vidaregåandeelevar i Noreg er ikkje dårlegare enn jamaldringane sine i elles i Europa til å lesa og skriva. Dessutan: grunnleggjande skrivetrening i hovudmålet driv ein med på barnetrinnet. Når folk har byrja på vidaregåande ålmennfag, skal dei ha lært seg å skriva hovudmålet sitt.

 

Sidemål er keisamt

 

Er dette eit argument for å fjerna sidemålsopplæringa? Det kan me testa på denne måten: Meiner dei som nyttar dette argumentet at alt elevane tykkjer er keisamt skal fjernast frå læreplanane? Dei som vil fjerna sidemålet av di det er keisamt, vil som regel ikkje fjerna matte og tysk, sjølv om det er fag som mange tykkjer er keisame. Det er mogleg å undervisa godt i sidemål og det er mogleg å undervisa dårleg, nett som i alle andre fag og emne. Det finst få som er konsekvent mot alt som nokon kan finna keisamt. Då må det vera andre grunnar til at dei er mot sidemål. Til dømes at dei meiner nynorsk ikkje er viktig nok å læra. Dei nyttar dei det at elevar tykkjer sidemål er keisamt, som eit billeg triks for å få sympati på skolevala og framstå som elevane sin ven.

 

Elevane likar ikkje sidemål og lærer ingenting likevel.

 

For det fyrste: det er ikkje heilt sant at elevane ikkje lærer noko. Karaktersnittet er om lag like godt i sidemål som i hovudmål. Når elevane får so gode karakterar, må dei ha lært noko.

 

Likevel: Om me vil at sidemålsundervisninga skal verta betre, og det vil vel dei fleste som har sidemål, må me finna ut kva som er problem med undervisninga i dag, og korleis dei kan løysast.

 

Problem:

 

1. Ja, undervisninga er ikkje alltid so god. Det har ikkje vorte gjort noko systematisk arbeid for å betra sidemålsundervisninga. I framandspråk som engelsk og fransk går ein bort frå den gamle puggemetoden i undervisninga, men sidemålsundervisninga heng att i puggeskolen frå femtitalet. Men det er ikkje uråd å laga betre pedagogikk, det har berre vore gjort i alt for liten grad. Me må få ei betre sidemålsundervisning!

2. Det finst mange fordommar mot nynorsk, og dei vert spreidde heile tida. "La dem raute nynorsk, bare vi slipper", var slagordet til Oslo Unge Høyre. Unge Høgre-lag i fleire fylke har gjeve ut flygeblad med "spynorsk mordliste" på framsida. Det er opplagt at dette er med å spreia og skapa negative haldningar til nynorsk. Nynorsk vert kalla grautmål, og mange ser på det som eit litt gamaldags og keisamt språk. Desse fordommane påverkar både elevar og lærarar sine haldningar til sidemålsundervisninga, og gjer at motivasjonen gjerne er dårleg og det er keisamt. Skal fordommar styra kva me skal læra på skolen?

 

Sidemål er tvang

 

Sidemål er nett like mykje eller lite tvang som gym eller at ein må innom islam i religionspensum. Det å ha læreplanar og obligatoriske fag inneber tvang. Dei som ropar høgast om at sidemål er tvang, er ikkje alltid dei som er for mest fridom elles i skolen. Heilt frå Bjørnstjerne Bjørnson si tid har sidemålsmotstandarane klaga over sidemålstvangen. Dette er inkje anna enn eit retorisk poeng, av di dei som er mot "sidemålstvang" sjeldan er mot annan "tvang" i skolen, som obligatoriske fag eller oppmøtetider.

 

Det er greitt å ha sidemålsundervisning, men kvifor må me ha ein eigen karakter i sidemål? Nynorskkarakteren øydelegg vitnemålet for mange.

 

Nokre seier at dei er mot karakter i sidemål av di dei er mot karakterar, eller mot sidemål av di dei er for valfridom i faga. I dag er skolen og undervisninga styrt av eksamen og karakterar. Ved å fjerna den eigne karakteren i sidemål vil ein gje norsklærarar som ikkje likar nynorsk fritt spelerom til å lata vera å undervisa i sidemål. Det einaste ein vil oppnå med å fjerna eksamen og eigen karakter i sidemål er difor å svekkja stillinga til sidemålsundervisninga og slik nynorsken.

 

Kvifor kan me ikkje læra samisk i staden?

 

Dette er ein konstruert motsetnad. Alle er samde om at det er viktig å læra meir om samar og samisk kultur. Men om ein har seriøse intensjonar om at folk skal læra samisk, er ikkje norskfaget rette staden. Ein må ha eit heilt anna omfang på undervisninga om det skal vera mogleg å læra språket. Sidemål hindrar ein ikkje i å læra samisk. Sidemål aukar tvert i mot den språklege kapasiteten. Å læra meir samisk og om samisk er eit godt og fornuftig krav. Om ein vil læra meir samisk, verkar det meir truverdig om ein arbeider for å få meir samisk inn i skolen, heller enn å arbeida mot sidemål.

 

Elevar i samiske kommunar får opplæring på samisk. Elevar med samisk bakgrunn over alt har rett til å velja samisk som fyrste eller andrespråk.

 

Nynorsk er vanskeleg!

 

1. Dette er òg ofte eit vikarierande argument frå folk som ikkje er imot å læra andre ting som er vanskeleg, berre nynorsk, av di dei er mot sidemålsordninga frå før.

2. Mykje på skolen er vanskeleg, til dømes matte og tysk. Me går faktisk på skolen for å læra det me ikkje kan frå før. Det er opplagt at det ofte er vanskeleg, men dette er ingen grunn til å kutta det ut. Det må vera kva me tykkjer er viktig, ikkje vanskegrad, som skal avgjera kva me bør læra på skolen.

3. Nynorsk er ikkje so vanskeleg som ein trur. Undersøkjingar syner at elevar er betre i nynorsk enn dei trur sjølve. Det er ofte slik at når ein på førehand trur noko er vanskeleg, kjennest det mykje vanskelegare når ein set i gang òg. Det er det me kallar fordommar. Det er ein vanleg fordom at nynorsk er vanskeleg. Karakterstatistikkane syner noko anna. Karakterane i norsk hovudmål og sidemål er om lag like gode. Norsk er heller ikkje av dei faga der karaktersnittet er lågast, langt fleire får "øydelagt" vitnemålet sitt av tysk c-språk og matte.

4. Likevel tykkjer mange elevar at nynorsk er vanskeleg og at dei ikkje meistrar det. Dette har med fordommar om språket å gjera, og at sidemålsundervisninga ikkje gjer elevane trygge på språket. Sidemålsundervisninga må gje elevane meir språkleg sjølvtillit og mindre raude strekar i boka!

 

 

Endret 22. januar 2010 av Bjørnar!

[hip hopopotamus]

hvorfor lære noe du aldri bruker? kommer til å bruke? bortkasta tid.

[Abnormaxie]

Jeg bruker det daglig?

Men jeg har det som hovedmål da, så det blir kanskje ikke helt det samme.

[mosleth]

hvorfor lære noe du aldri bruker? kommer til å bruke? bortkasta tid.

Fantastisk bidrag til diskusjonen, smartrumpe.

[medlem-193730]

Om vi kuttar ut sidemål kjem ikkje folk som har nynorsk som hovudmål til og lære bokmål på skulen, noko som ikkje er heilt bra sidan det meste skjer på bokmål fortida. Dette vil gje oss eit lite problem og vi kjem til å ha store problem med å skrive rett bokmål (Ikkje det at vi kan det noko særleg godt no heller). Derfor kjem vi ikkje til å skrive på bokmål om vi ikkje absolutt må.

 

Men det er og nyttig for folk som har bokmål som hovudmål å lære nynorsk. Det er tross alt folk som meg der ute som skriver på nynorsk, og det er vel ein fordel å kunne vite kva som vi skriver?

 

Eg har sjølv bokmål som hovudmål i år, men neste år er eg tilbake til nynorsken fordi eg tykkjar nynork er eit mykje betre språk å skrive, sjølv om eg helst lese bokmål.

[henbruas]

Om vi kuttar ut sidemål kjem ikkje folk som har nynorsk som hovudmål til og lære bokmål på skulen, noko som ikkje er heilt bra sidan det meste skjer på bokmål fortida. Dette vil gje oss eit lite problem og vi kjem til å ha store problem med å skrive rett bokmål (Ikkje det at vi kan det noko særleg godt no heller). Derfor kjem vi ikkje til å skrive på bokmål om vi ikkje absolutt må.

 

Det er tull. Jeg, og alle andre jeg kjenner som har nynorsk som hovedmål, skriver like godt på bokmål som på nynorsk, nettopp fordi alt foregår på bokmål.

[Abnormaxie]

Om vi kuttar ut sidemål kjem ikkje folk som har nynorsk som hovudmål til og lære bokmål på skulen, noko som ikkje er heilt bra sidan det meste skjer på bokmål fortida. Dette vil gje oss eit lite problem og vi kjem til å ha store problem med å skrive rett bokmål (Ikkje det at vi kan det noko særleg godt no heller). Derfor kjem vi ikkje til å skrive på bokmål om vi ikkje absolutt må.

 

Det er tull. Jeg, og alle andre jeg kjenner som har nynorsk som hovedmål, skriver like godt på bokmål som på nynorsk, nettopp fordi alt foregår på bokmål.

 

Enig her, Henrik B!

Jeg har også nynorsk som hovedmål, men tror jeg kan påstå at jeg skriver bokmål like bra som en hvilken som helst person som har bokmål som hovedmål.

[mosleth]

Utriveleg sanning: Nesten ingen skriv nynorsk betre enn bokmål.

[Abnormaxie]

Ikkje? Skal vi inngå eit veddemål på det?